Kleur en complexiteit: hoe ontwerp je een stimulerend klaslokaal?

Kinderen worden al snel te veel geprikkeld met heldere kleuren en volle muren, maar een volledig witte omgeving is ook niet het antwoord. Hoe vinden we de juiste balans bij het ontwerpen van klaslokalen?

Er zijn theorieën die aangeven dat diversiteit in nieuwe of atypische elementen voor visuele complexiteit zorgen, wat op zijn beurt zorgt voor stimulans. Er zijn echter verschillende opvattingen over hoeveel stimulans gezond is in de leeromgeving van een kind.

Een recent onderzoek dat werd genoemd in het Clever Classrooms-rapport heeft aangetoond dat kinderen in een omgeving met ‘weinig visuele afleiding’ minder tijd besteden aan hun taken en hogere cijfers halen dan kinderen in een omgeving met ‘veel visuele afleiding’¹.

Uit dit onderzoek bleek ook dat de cijfers hoger waren in sobere klaslokalen dan in druk versierde klaslokalen. Read et al (1999)² stelde echter vast dat gedifferentieerde ruimtes met verschillende plafondhoogtes en muurkleuren bijdragen aan goede samenwerking, hoewel dit effect contraproductief kan zijn als de ruimte te complex wordt.

Hoeveel complexiteit?

Uit het Clever Classrooms-onderzoek bleek dat het effect van complexiteit kromlijnig is. Dat betekent dat een te hoog of te laag complexiteitsniveau tot slechtere leerprestaties leidt en een gemiddeld niveau van visuele complexiteit optimaal is.

De conclusies van het onderzoek waren:

• Visuele diversiteit van vloerindeling en plafond is voldoende om de aandacht van leerlingen te stimuleren, terwijl het ook een zekere mate van orde biedt. Hogere, eenvoudigere plafonds kunnen de ruimte groter doen lijken en gecompliceerdere vormen kunnen bijdragen aan complexiteit, zolang er geen druk en chaotisch beeld ontstaat.
• Er moet een goede indeling komen voor het ophangen van informatie en projecten van leerlingen. Het wordt aanbevolen om 20-50% van de wanden leeg te houden.
• Plaats informatie of projecten niet op of voor vensters, omdat dit tot lichtverlies kan leiden.

Daglicht en frisse lucht in de Peder Lykke School

Zijn felle kleuren het beste?

Kinderen vinden felle kleuren natuurlijk prachtig. Als het gebruik van kleuren in een klaslokaal echter functioneel wordt benaderd, gaat het om de positieve effecten van kleuren, zoals een langere aandachtsspanne en minder vermoeidheid van de ogen.

Jalil et al (2012)³ bekeken hoe verschillende kleuren invloed hebben op werkprestaties, stemmingen en emoties, bepaalde gedragingen en negatieve of positieve percepties van omgeving en taken. Conclusie: kleurrijke omgevingen hebben een aanzienlijke invloed op het leervermogen en welzijn van leerlingen.

Het onderzoek stelt dat, hoewel voorkeur voor kleur erg subjectief is, ‘jonge kinderen en senioren voorkeur hebben voor een rood interieur, en blauw de voorkeurskleur is van jongvolwassenen, kantoormedewerkers en mannelijke leerlingen’³.

Het Clever Classrooms-onderzoek (2015)⁴ onderzocht kleurelementen met rustige kleuren (wit / lichte kleuren) en felle kleuren (rood/oranje). Stimulans als gevolg van kleurgebruik bleek kromlijnig te zijn, dat wil zeggen idealiter op gemiddeld niveau.

Andere bevindingen waren:

• Voor muren is het kernaspect kromlijnig. Grote, felgekleurde muren scoorden slecht, evenals witte muren met weinig kleurelementen. Een gemiddelde, met lichte muren en één opvallende muur in een felle kleur, bleek het beste effect te hebben op het optimaliseren van het leervermogen.
• Tegen deze relatief rustige achtergrond speelden extra kleurelementen een aanvullende, stimulerende rol. Relatief felle kleuren op de vloer, rolgordijnen, bureaus en stoelen zorgen bijvoorbeeld voor extra kleuraccenten.

De conclusie is dat klaslokalen niet saai en alledaags moeten zijn en dat een goede balans en een gevoel van overzicht belangrijk zijn om overprikkeling te voorkomen.

Bronnen

1. Godwin and Fisher: Visual Environment, Attention Allocation, and Learning in Young Children: When Too Much of a Good Thing May Be Bad. 2014
2. Read et al: Impact of Space and Color in the Physical Environment on Preschool Children’s Cooperative Behavior, Environment and Behavior. 1999
3. Jalil et al: Environmental Colour Impact upon Human Behaviour: A Review. 2012.
4. Clever Classrooms (2015), Summary report of the HEAD project, University of Salford, Manchester